inversion
1. in questions
2. for emphasis
separation
1. of compound verbs
  1. auxiliary
  2. rest of the verbal cluster
2. of prefixed verbs
3. of pronominal adverbs
subordination

Separation and subordination

What happens when the above factors are combined, for example if a separable verb is put in a subordinate clause?

noicon vertrekken	noicon vertrok	noicon vertrokken
noicon aankomen	noicon kwam aan	noicon aangekomen
noicon betwijfelen	noicon betwijfelde	noicon betwijfeld

Notice what happens to the persoonvorm: that part of the verb that carries the ending:

Inseparable vertrekken

Direct:

Hij vertrekt morgen naar Berlijn

Indirect:

Ik zeg dat hij morgen naar Berlijn vertrekt

Separable aankomen

Direct:

Hij komt morgen in Berlijn aan

Hij komt morgen aan in Berlijn

Indirect:

Ik geloof dat hij morgen in Berlijn aankomt

As you see in the subordinate clause the verb is put at the end and is no longer separated.
At least this is true for the present and simple past tense. If we use the future tense the situation is somewhat different:

Inseparable vertrekken

Direct:

Hij zal morgen vertrekken

Indirect:

Ik betwijfel of hij morgen vertrekken zal

Ik betwijfel of hij morgen zal vertrekken

Separable aankomen

Direct:

Hij zal morgen aankomen

Indirect:

Ik zeg dat hij morgen aan zal komen

Ik zeg dat hij morgen aankomen zal

Ik zeg dat hij morgen zal aankomen

There is considerable variation in word order possible, some with separation, some without and usage varies from region to region and person to person.

In general we can say that all parts of the verb like to be at the end of the sentence, except the persoonsvorm of a direct phrase. When there are many bits and pieces at the end they tends compete for last place.

There are a few restrictions to the latter in the case of modal verbs:

ik weet dat hij nog komen moet

ik weet dat hij nog moet komen

Both are fine in Dutch, but if we add another auxiliary:

ik denk dat hij nog zal moeten komen

ik denk dat hij nog komen moeten zal

ik denk dat hij nog moeten komen zal

The first is fine, the second rather awkward, the third is not acceptable.

Separable versus inseparable in dependent clauses

noicon

dóórlopen

noicon

doorlópen

Recall that some verbs occur in both a separable and an inseparable form, e.g. doorlopen.

Ik loop de school door - takes five minutes to walk through the school physically

Ik doorloop de school - takes five years and ends in graduation

In a dependent clause the only difference between the two is in the stress pattern, so that in written language the following sentence can have two pronunciations and two meanings:

noicon

dóórloopt

noicon

doorlóópt

Ik geloof dat hij de school doorloopt

In such cases of ambiguity Dutch spelling allows the addition of stress marks:

Ik geloof dat hij de school dóórloopt - takes five minutes

Ik geloof dat hij de school doorlóópt - takes a number of years

Separable infinitives and te

noicon lezen	noicon las	noicon gelezen
noicon opschrijven	noicon schreef op	noicon opgeschreven

Infinitives are at times used in extended form with te, much like in English they are with to:

Dat is moeilijk te lezen - that is hard to read

In such cases separable verbs do separate:

Dat is onmogelijk op te schrijven

Such infinitives can express an action that must be performed (as in English something to do). They can even used in an adjectival construction:

De onmogelijk op te schrijven tekst werd ter zijde geschoven

The text that was impossible to write down, was pushed aside.

YOUR TURN - UW BEURT!! • Lesson 18 • Combining two sentences

Combine the two sentences with the conjunction omdat (because)

Ik heb honger. Ik heb mijn ontbijt overgeslagen.
Gisteren deelde hij mede dat ik ontslagen ben. Ze plaatsen de productie naar China over.
Zij kwamen terug. Een van hen had haar portemonee laten liggen.
Eigenlijk wilde zij dat niet. Zij gaf liever niet zo veel geld uit.
Zij zag hem niet. Hij liep door.
De rekening was hoog. Het licht bleef altijd de hele nacht aan.

SOLUTION • Dutch/Lesson 18 • Combining two sentences

Ik heb honger omdat ik heb mijn ontbijt overgeslagen heb.
- Ik heb honger omdat ik heb mijn ontbijt heb overgeslagen.
Gisteren deelde hij mede dat ik ontslagen ben omdat ze de productie naar China overplaatsen.
Zij kwamen terug omdat een van hen haar portemonee had laten liggen.
Eigenlijk wilde zij dat niet omdat zij liever niet zo veel geld uitgaf.
Zij zag hem niet omdat hij doorliep.
De rekening was hoog omdat het licht altijd de hele nacht aanbleef.