Salute, Jonathan!/Capitul 13

Contenete - Capitul 12 - Capitul 13 - Capitul 14

Decitriesim capitul (13.esim capitul)

Mult persones lucta.

Ti-ci loc es dangerosi. On deve vider circum se.

Li stenografie es tre rapid, e altres ne posse leer it.

Nu Jonathan pensa que il es un prisonario. Quo far? Qualmen ear for? Il save que li Comto save que il es un prisonario. Dunc quande il vide Dracula, il es sempre calm. Quande Dracula questiona le: “Qualmen vu standa?” il di sempre “Yo standa bon, mersí. E vu?” e ili fa mult parladas. Ma quande Dracula ne es con le, Jonathan sercha e sercha qualmen ear for.

Jonathan pensa pri li cochero. Si Dracula vive sol, esque Dracula self ne esset li cochero? Si yes, esque Dracula posse far lupos ulular con su manu e con su voce?

Jonathan pensa pri su crucifixe. Il pensa: “It es strangi que yo ama ti crucifixe. In Anglia noi ne ama les, ma ci, yo ama it. Quande yo vide li crucifixe yo es calm. Li fémina qui dat me li crucifixe es vermen un bon fémina!”

Li nocte, Jonathan e Dracula havet un longissim parlada. Dracula parlat pri li historie de su land, e quande il parlat il esset tre excitat. Il prendet coses con su fort manus durant que il parlat, e Jonathan pensat que su manus es fortissim.

Dracula: “Noi Szekelys ha fat mult coses durant li historie de Rumania. Noi Szekelys es tre, tre fort.”

Jonathan: “Un quo? Un Sz…s…Szekely? Ah, un Szekely es un hungaro! Vu es hungar?”

Dracula: “No, li Szekelys ne es hungares! Noi es simil, ma diferent. Un Szekely es plu fort. Noi luctat contra Turkia. E noi luctat contra altri landes. Li sangue de Dracula, li sangue de un Szekely, es fortissim. Vu deve saver it.”

Un altri die Dracula questiona Jonathan pri altri coses. Il di: “Jonathan, yo save que vu auxilia me comprar mi dom in London. Vu auxilia me, e vu es mi auxiliator. Vi mi question: esque un person posse haver du auxiliatores, o tri o plu auxiliatores?”

Jonathan: “Yes, vu posse haver plu quam un auxiliator. Un auxiliator es possibil, du auxiliatores es possibil, e mult auxiliatores es possibil.”

Dracula: “Tre bon. E esque it es possibil far coses sin un auxiliator?”

Jonathan: “Yes, vu posse far vor coses sin un auxiliator, si vu vole. Vu es li rich mann e rich mannes have coses queles ili vole far self.”

Nu Dracula sta e di: “Jonathan, vu va viver con me durant un mensu (un annu es 12 mensus). Vu comprende?”

Jonathan pensa: “Oh, no! Sol con Dracula durant un mensu!” ma il es calm e di: “Un tre bon idé! Yo va esser felici viver ci por un mensu.” (por un mensu = durant un mensu)

Dracula: “Nam vu va esser ci por un mensu, vu deve scrir lettres a vor amicos. Ci vu vide papere – ples scrir lettres a vor amicos.”

Jonathan save que Dracula va leer su lettres. Il have un idé: il va scrir un lettre a su chef Hawkins, e scrir solmen coses quam “Yo standa bon in li castelle de Dracula. Qualmen vu standa? A revidentie!”

Ma a Mina, su amata, il va scrir in stenografie. Un lettre scrit in stenografie es un lettre quel solmen persones qui ha aprendet li stenografie posse leer. Jonathan pensa que Dracula ne posse leer lettres in stenografie.

Dracula di: “Ples scrir solmen bon coses in vor lettres. Ne scri mal coses, vu comprende? Li persones in London ne deve pensar que hay mal coses ci in mi castelle.”

Jonathan: “Yo comprende. Yo va scrir solmen bon coses.”

Dracula exea li chambre, e Jonathan vide altri lettres queles Dracula scrit. Un lettre es por li cité Whitby in Anglia, li duesim por li cité de Varna in Bulgaria, li triesim por London, e li quaresim por Budapest….ma Dracula retorna, e Jonathan sede se.

Dracula: “Yo deve ear a un altri chambre. Yo have un cose a dir vos: ne dormi in un altri parte del castelle. Hay dangeres in altri partes del castelle; ili es dangerosi. Vu ne deve far dangerosi coses, e vu deve dormir solmen in vor chambre. Alor, si vu dormi in un altri parte del castelle...yo ne posse auxiliar vos!” E il fa un geste con su manus.

Jonathan comprende, e di que il comprende.

Grammatica

·or

Un ·or es li person quel fa li cose de un verbe. Un auxiliator es un person qui auxilia; un scritor es un person qui scri.

• verbes in -ar, -ir:
  • minus r (auxiliar → auxilia; scrir → scri)
  • plus t (auxilia → auxiliat; scri → scrit)
  • plus or (auxiliat → auxiliator; scrit → scritor)
• verbes in vocale + -er:
  • minus er (leer → le)
  • plus t (le → let)
  • plus or (let → letor)
• verbes in -der, -rer:
  • minus er (aprender → aprend)
  • → s (aprend → aprens)
  • plus or (aprens → aprensor)

• verbes in consonante + -er:
  • minus er (conducter → conduct)
  • plus or (conduct → conductor)

(Un vocale es a, e, i, o, u. Un consonante es li altris.)

Ti-ci es li regul de Wahl. On deve aprender it, nam mult paroles have it.

Vi un parol a venir: exploder (verbe in -der) → explos → explosion. Hay mult, mult paroles con li regul de Wahl.

·ario

prison → prison·ario (un person in un prison)

Un ·ario es un mann, un fémina, o altri. Li o in ·ario ne es por un mann.

Un person in un prison ne es un prison·ero: ·ero = un person qui labora. Ma ·ario es li essentie (ess·er → ess·ent·ie) de un person.

·t·o, ·t·a, ·t·e

Li parol amata es quam seque:

• amar → amat → amata
  • Li amata de Jonathan di que Jonathan es su amato. Jonathan di que ella es su amata.

·nt e ·t

Mult paroles usa ·nt e ·t plus ·o, ·e, ·a.

• Un amanto (am·ant·o): il ama.
• Un amanta (am·ant·a): ella ama.
• Un amato (am·at·o): il es amat.
• Un amata (am·at·a): ella es amat.

Altri simil paroles:

• Da me li scrite. (scri·t·e = li cose quel on ha scrit)

·abil, ·ibil

Si on posse far un cose: ·abil / ·ibil.

• verbes in -ar: ·abil
• verbes in -er: ·ibil
• verbes in -ir: ·ibil
  • Posser → possibil
  • Amar → amabil (un amabil person)
  • Leer → leibil

queles

• Li dom quel il videt
• Li domes queles il videt

Vocabularium

• amata
• calm
• dangere (danger·e)
• dangerosi (danger·osi)
• dunc
• les
• mensu
• parte: London es un parte de Anglia (ne omnicos in Anglia es London)
• prisonario
• qualmen vu standa?
• queles
• simil
• sin
• standar