Salute, Jonathan!/Capitul 93
|
|
|
| Problems listening to this file? See media help. | |
Ninanttriesim capitul (93.esim capitul)
edit
Diarium de Dr. Seward.
28 octobre. – Quande li telegramma venit quel anunciat li venida in Galatz it ne esset un tam grand choc quam expectat. In veritá, noi ne savet de u, o qualmen, o quande, li fleche vell venir, ma omnes savet que alqual strangitá vat evenir. Li tarditá del arivada a Varna fat nos saver que alquo hat evenit, e noi solmen atendet por saver quo, e qualmen. Totvez, it esset un surprise. Yo suposi que to es li natura del hom; on espera sempre, e vole que li coses eveni tam quam ili deve evenir, ne tam quam ili va evenir. Chascun de noi reactet diferentmen. Van Helsing levat su manu sur li cap por un moment, quam si in protestation (protestar = dir "to ne es just!") contra li Omnipotente, ma dit null parol, e pos quelc secondes il stat con severi (severi = seriosissim) visage. Lord Godalming pallidijat, e sedet con rauc respiration. Yo esset demí chocat e regardat chascun del altres. Quincey Morris serrat su cintura con un rapid movement quel yo conosset bon: in nor anteyan dies it significat “action”. Sra. Harker devenit blanc quam un fantom, talmen que li rubi cicatre semblat arder, ma ella plicat li manus humilmen in pregada. Harker subridet – advere subridet – li obscur, amari subride de alqui sin esperantie, ma simultanmen su actiones monstrat que il esset pret, nam il instinctivmen tenet li tenette del grand cultelle.
“Quande comensa li proxim tren por Galatz?” dit Van Helsing a nos.
“Six horas triant, deman matine!” Noi esset surprisat, nam li response venit de Sra. Harker.
“Ma qualmen tu conosse un tal cose?” dit Art.
“Tu oblivia – o fórsan tu ne save, ma Jonathan e Dr. Van Helsing save – que yo es un trenoman. (·oman = alqui qui mult ama alquo). Hem a Exeter yo customat vider li horariums (horarium = li horas del tren) por esser util a mi marito. It es tam util que yo ha continuat li hábitu. Yo savet que si noi devet ear a Castelle Dracula noi va ear per Galatz, o tra Bucharest. Ínfelicimen li horariums ne es mult, e li tren de deman es lu sol.”
“Marvelosi fémina!” murmurat li professor.
“Noi ne posse luar un speciale?” questionat Lord Godalming.
Van Helsing sucusset li cap: “Yo time que ne. Ti-ci land es tre diferent del nores, mem con un speciale, it vell arivar plu tard quam lu regulari. In plu, noi have coses a preparar. Noi deve pensar e organisar. Tu, amico Arthur, vade al tren e compra li billetes por que noi mey departer in li matine. Amico Jonathan, vade al functionario del nave e prende lettres por li agente (agente = functionario, servitor de un firma) in Galatz, por que noi posse serchar li nave ta. Morris Quincey, tu deve incontrar li vice-consul por que il mey contacter su egale (egale = person con li sam labor) in Galatz por informar le pri nor besones. John va restar con Madam Mina e me por far planes.”
"E yo," dit Sra. Harker alegrimen, e plu quam su anteyan self, "va efortiar esser util in omni manieres, e va pensar e scrir por vos quam yo unvez ha fat. Alquo move se ex me, e yo senti me plu líber quam in recent témpores!" Li tri yunos semblat felici audiente it, ma Van Helsing e yo, tornante se vers unaltru, esset trublat. Támen noi dit nullcos tande.
Pos que li tri mannes exeat li chambre Van Helsing petit Sra. Harker trovar li diariums u stat li jurnale de Harker scrit in li castelle. Ella exeat por trovar it; li porta cludet, il dit me:
"Noi pensa lu sam! Parla!"
"Hay un change. It es un esperantie quel dole me, nam it vell posser dupar nos."
"Adver. Save tu pro quo yo petit la trovar li manuscrite?"
"No!" yo dit, "sin que por trovar li oportunitá parlar con me sol."
"Tu es in parte just, amico John, ma solmen in parte. Yo have alquo a dir te. E, mi amico, yo risca mult, ma yo crede que it es just. In li moment in quel Madam Mina dit ti paroles un inspiration venit me. In li transe ante dies li Comto misset su spíritu por leer li mente de ella, o plutost il aportat la in li terr-buxe in li nave con li current aqua, e aprendet que noi es ci, nam ella have plu coses a dir le pri nos con li ocules apert in li luce solari. Nu il efortia escapar, e ne besona la.
Il es cert que ella va venir si il voca, ma il decupat (decupar = ciser for) la de su mente, por que ella ne mey venir a le. Yo solmen espera que nor homan mentes sin egoisme va posser victer li su, un mente infantin quel jacet in un tombe durant secules. Vi Madam Mina; null parol a la pri li transe! Ella ne save, e si ella ne save, anc li Comto ne va saver li veritá. Oh, John, omnicos es timent. Yo ha nequande timet tam mult quam yo time nu. Noi posse solmen fider li bon Deo. Silentie! Ella veni!"
Yo pensat que li professor vell devenir histeric, quam pos li morte de Lucy, ma il controlat se con grand efortie e esset silent quande Sra. Harker intrat li chambre; con coses a far, ella semblat felici e alegri, li misere obliviat. Ella dat quelc machin-scrit paperes a Van Helsing, qui leet les gravmen, li visage deveniente plu e plu lucid. (luc·e → luc·id)
Il dit: "Amico John, con tui mult experientie, e anc a te, car Madam Mina, qui es yun - vi un lection (lection = aprendet cose): nequande time pensar. In mi mente trovat se un demí-pensa, e pos li letion del papere, yo vide que it ne es un demí-pensa, ma un plen pensa. Vi, yo lee ci to quo Jonathan ha scrit, un citation (citation = li exact cose quel on dit) de Dracula in li castelle:
"Li altri de su rasse (rasse = tip de homan) qui, plu tard, denov e denov, aportat su forties trans li Grand Rivere in li land del turkos, qui, mem pos har perdit un battallie, venit denov, e denov, e denov, mem quande il devet far li tot battallie sol, pro que il savet que il vell in fine victer."
Quo it di nos? It sembla poc, ma it es mult. It informa nos pri li cerebre mental del Comto. Yo va explicar. Ha vu studiat li filosofie del crímine? (crímine = acte contra li lege) No? Yes por John, nam li criminalitá es un forme de ínsanitá mental. Anc li criminale have un cerebre infantin; il labora solmen por un cose, e ne vole altricos. Il es astut, ma su mente es ne format. E just quam un animale, il usa experientie por victer. Il prova un cose un vez, e si it ne functiona, il prova it un poc diferentmen, denov e denov, til quande su cerebre developa se e il save qualmen far it. Ah, yo vide que tu comprende!" nam Sra. Harker hat comensat clappar (clappar = far li son crac) li manus e su ocules brilliat.
Il continuat: "Nu tu va parlar. Di nos, du mannes de sicc scientie, quo tu vide e comprende." Durant que il parlat il prendet li manu de ella por tastar (tastar = serchar con li manu) li pulse (pulse = li battes del cordie).
Ella parlat: "Li Comto es un criminale, con un criminal mente, ínperfectmen format. Talmen quande eveni un desfacilitá il fugi in su anteyan hábitus, li hábitu del ancian dies u il perdit un battallie por revenir a su land e preparar se denov. Il venit a London por invader (invader = intrar e capter) un nov land, esset victet, e sentiente li dangere, il fugit."
"Bon, bon! Un tam astut fémina!" dit Van Helsing, e besat li manu de ella. Pos un moment il dit me separatmen con un calm voce pri li tastat pulse:
"Li pulse es settant-du, mem in li tot excitation. Yo have esperantie."
Il continuat: "Ma ples continuar. Ne time; John e yo save. Parla, e yo va confirmar it si tu have rason."
"Yo va efortiar, ma ples pardonar me si yo sembla egoistic."
"No! Ne time; tu deve esser egoist, nam noi vole audir tui pensas."
"Bon, pro que il es un criminale il es egoist, e con su micri intelectu (intelectu = inteligentie) il have un sol scope, sin pensas por altricos. Quande il fugit Turkia il lassat su armé (armé = mult soldates) ta por esser destructet, nam il ne pensat pri altricos quam su propri securitá. Talmen su egoisme ha liberat me alquant, nam il ne pensa pri me. Yo sentit it! Mersí a Deo pro su grand compassion! Mi anim es plu líber nu; yo time que il ha utilisat mi conossenties, ma yo senti me plu bon."
Li professor stantat se: "Il ha usat tui mente, e per it il lassat nos in Varna, durant quel su nave curret tra li invelopant (invelopar = esser circum) nebul til Galatz, u sin dúbite il fat li preparationes por escapar nos. Ma su mente infantin videt solmen til un cert loc, e fórsan, quam es sempre li casu in li dessines (dessine = planes) de Deo, li cose quel il fide va devenir li cose quel va damagear le max mult. Nam il crede se líber, e su egoistic cerebre infantin va dir le que li témpor ha venit por reposar. Il crede, pos har decupat te de su mente, que il es líber, ta il erra! Li terribil baptisme de sangue quel il dat te fa te líber a visitar le in spíritu durant li leva e li cade del sole. Ti-ta témpores tu visita le secun tui propri volition e ne li su, un potentie dat te per tui propri suffrentie a su manus. It es tam plu preciosi a nos pro que il save nullcos pri it. Amico John, li hor passat ha esset grand por nos. Tu deve esser li scritor e registrar omnicos, por que li altres mey saver pri it quande ili va har retornat.
Talmen yo ha scrit it durant que noi atendet lor retorna, e Sra. Harker ha machin-scrit it pos har obtenet li manuscrite.
Vocabularium
edit- agente
- armé
- cintura
- citar
- citation
- clappar
- crímine
- decupar
- dessine
- egale
- fleche
- horarium
- intelectu
- invader
- invelopar
- lection
- lucid
- protestar
- pulse
- rasse
- severi
- tastar
Altri paroles
edit- agente: agentie
- citar: citate
- crímine: criminal, criminard
- intelectu: intelectual, intelectualisme