Manchu/Lesson 16 - Reading 4

Dialogue

meni morin juwan emu, uheri ninggun hiyase turi be miyalifi juwan eme fulmiyen orho bu, ere jokv dacun akv, utala orho be abarame jombi, boihoji si gvwa bade dacun joku emke be baifi gaju.
uttu oci bi baime genere, ere jokv inu meni mukvn i booi ningge, tere juwen burakv bihe, bi dahvn dahvn i baire de hamirakv ofi arkan seme buhe, umesi dacun, si olhoxome baitalaweringge be ume sendejebure.
ere gucu jore orho hon muwa, ulha adarame jembi, umesi narhvn jobu, bi tuwaci ere niyalma turi bujume sauru bahanarakv adali, si neneme tuwa sindafi mucen fuyehe manggi amala jai tiri be sinda, damu emgeri fuyebufi uthai ere joha orho be, turi oilo sesheme dasifi tuwa sindara naka, sukdun be ume tucibure, uttu ohode ini cisui urembi kai.
andase suwe tuwaci, bi tuwa sindame bahanambi bahanarakvn? bi tuwa sindame bahanakv oci, bai edun be usihiyembio?
si fulu gisun be naka, hacihiyame genefi sunja niyalmai buda be ara.
si ai jergi buda be jeki sembi?
meni sunja niyalma de ilan ginggin ufa i efen ara.
bi booha udame genere.
si booha udanaci, ere adame bisire boode ulgiyan yali be udana, enenggi teni waha oce yali yali.
udu jiha de emu ginggin?
orin fali jiha de emu ginggin.
uttu oci boihoji si mini funde udana, emu ginggin yali be udara be dahame, umesi tarhvn ningge be joo, turgakan yali be udafi muwakan furufi colame urebufi gaju.
boihoji weileme amcarakv ohode, meni gucui dorgi de emu uiyalma be tucibufi yali colabukini.
bi yali colame bahanarakv.
ere ai mangga babi, mucen be xmoe obofi bolokon i haxafi, tuwa sindame mucen be halhvn obuha manggi, hontohon hvntaha i xanyan malanggv nimenggi sindafi , nimenggi urehe manggi, yali be mucen de doolafi sele maxai ubxame colame dulin urehe manggi, jai dabsun misun muke furgisufuseri juxun elu hacin hachin i jaka be sesheme sindafi, mucen i tuhe dasifi, sukdun betuciburakv, emgeri tuwa sindaha manggi uthai urembi kai.
ere yali urehe si amtalame tuwa, hatuhvn nio nitan nio?
bi amtalaci majige nitan, jai majige dabsun be sinda.
boihoji age bi cimari sunjaci ging ni erinde erdeken i jurafi genembi, sini boode deduhe hUda jai bUda araha hvda be bodo, emu dobori deduhe niyalma de gaire booi turigen, buda araha hvda morin de ulebuhe orho liyoo be uheri bodoci udu?
sini gingnehe ilan ginggin ufa de, ginggin tome juwan fali jiha, uheri bodoci gvsin fali jiha, furuhe emu ginggin yali de orin fali jiha, duin niyalma de niyalma tome booi turigen, tuwai hvda juwan fali jiha, uheri bodoci dehi fali jiha, sahaliyan turi nigggun hiyase de, hiyase tome susai fali jiha, uheri bodoci ilan tanggv fali jiha, orho juwan emu fulmiyen de, fulmiyen tome juwan fali jiha, uheri bodoci jiha emu tanggv juwan fali, emu bade acabufi bodoci, uheri sunja tanggv fali jiha gvwainambi.
meni orho turi ufa gemu sini boode jifi udahangge, si majige eberembuci antaka?
bikini bikini, duin tanggu susai fali jiha okini.
uttu oci gucuse suweni ilan nofi gemu tucibu, ton be ejeme gaifi beging de genehe manggi, jai uheri acabume bodofi buki.
tuttu oci bi gemu tede bure.
gucuse si turi be hereme gajifi xahvrun muke de were, morin emu erin teyere be aliyafi elhexeme ulebu, tuktan ulebure de bai turi muke be suwaliyan, sunjaci ging de isiname turi be gemu bufi ulebu, uttu ohode morin jetere labdu bime hefeli ebimbi, aikabade turi be doigonde buci, tere morin damu turi be teile sonjome jefi, orho be gemu sesheteme waliyambi, xadsha de taka ume melere, untuhun orho be majge gejurebufi jai melebu, meimebi majige amhame idurame ilifi kiceme morin ulebuci teni sain, aika emu niyalma de teile anaci, urunakv tookabure de isinambi , enenggi orin juwe inenggi oho, sunjaci ging ni erin de urunakv biya i elden bi, coko hvlaha manggi ilifi uthai yabuki.
boihoji dengjan dabufi gaju, be dedure babe icihiyaki.
dengjan dabufi gajiha, fajiran de lakiya.
ere gese boihon nahan de adarame dedumbi, aika orhoi sektefun bici udu fali gaju.
mini boode derhi akv ofi ere ilan fali orhoi sektefun be benjimbi, suwe emu dobori nikedeme sekte.
boihoji si tuwa umbu, be cimari sunjaci ging ni erin de erdo genembi.
je tuttu okini, andase teye bi duka be tuwaxafi dedumbi.
jio taka ume genere, bi sinde fonjire gisun bi, bi nenehe mudan beging ci jidere de, suweni ere diyan i wargi ergi orin ba i dubede, emu efujehe doogan bihe, te dasaha bio akvn?
aifini dasaha, nenehe ci juwe juxuru den ilan juxuru onco, weilehengge umesi sain.
uttu oci, be cimari mujilen sindafi erdeken i genenmbi kai.
si erde ume genere, bi donjici juleri jugvn ehe sembi.
ara onggolo fuhali uttu akv bihe, te adarame enteke ehe niyalma tucike.
si sarkv, duleke aniya ci ebsi abka hiya ofi, usin jeku bargiyahakv aniya haji ojoro jakade, ehe niyalma tucike.
si ume meni jaline joboxoro hvwanggiyarakv, be damu morin be boxome genere de, geli umai sain ulin akv, tere hvihatu membe ainambi.
uttu ume hendure, hvlhatu sewende ulin bisire akv be adarame bahafi sambi, olhoxorongge neneme sain kai.
meni ubade duleke aniya ninggun biya de, emu anda jumanggi de emu kiyan hooxan be tebufi, dara de unufi jugvn i dalba mooi fejile sebderi bade teyeme amhaha bihe, emu hvlha tubaci duleme genere de sabufi, dara de unuhe jaka be ainci ulin seme gvnifi, gaitai ehe mujilen deribufi, uthai emu dalgan i amba wehe be tunggiyeme gaifi, tere niyalmai uju be baime emgeri tantafi fehi tucifi bucehe, tere hvlha tere niyalmai jumanggi be sufi tuwaci, damu hooxan teile ojoro jakade, tubaci jenduken i jailame genehe, yamun ci niyalma be tantame waha gebu akv weilengge niyalma be jafahakv turgunde, baibi sui akv babe kadalara niyalma, adaki niyalma be kenehunjeme eruleme beideme bisire de, gvwa bsci tere hvlha be jafafi benjihe manggi, ere emu baita teni getukelehe.
duleke aniya geli emu anda, eihen de juwe xoro soro be acifi genere be, emu hvlha morin yalufi beri sirdan ashafi amcame, suwen dzano lin niyalma akv untuhun bade genefi, fisai amargi ci gabtara jakade, tere niyalma fuhexeme nade tuheke manggi, tere hvlhai gvnin de ainci bucehebi dere seme, eihen be boxome julesi gamaha, tere anda sirdan de goifi kejine liyeliyefi dasame aituha manggi, lak seme hvlha jafara hafan kederere de teisulebufi tere anda giyan giyan i alara jakade, hvllha jafara hafan gabtara cooha be gaifi, julesi amcame orin ba i dubede isinafi jafara de, tere hvlha emu cooha be gabtame morin ci tuhebufi wargi baru feksime ukaha, hvlha jafara hafan songkoi be dahama gaxan de genefi, emu tanggv haha be fidefi beri sirdan agvra hajun be gaifi, tere hvlha be alin i holo de xurdeme borhome kafi jafaha manggi, amasi jifi sirdan de goiha niyalma be tuwaci, tere niyalma hashv ergi galai mayan sirdan de goifi koro baha bicibe, ergen kemuni kokiraha akv, ne trer hvlha alban i gindana de horiha be we sarkv.
ara uttu nio? aifini jugvn ehe seci, mende umai ekxere oyonggo baita akv, ai turgunde erde genembi, abka gerere be aliyafi elheken i genehe de ai sartabure babi abka gereke manggi jai geneki.
andase sain dedu.
boihoji bi geli emu baita be onggoho, meni ere morin be melehekv, ere teyere Solo de meleme geneki, aibide hvcin bi?
tere booi amala hvcin bi.
muke tatakv bio? akvn?
hvcin umesi micihiyan, futai tatakv i muke be tatambi, hvcin i dalbade motin melere wehei huju bi.
uttu oci tatakv futa be gemu baifi gaju.
gemu hvcin i dalbade bi.
geli sinde gisun dacilame fonjiki, tere tatakv muke de irurakv oci ainambi.
si tatakv be irubume bahanarakv oci, tatakv ninggude emu dalgen i wehe be hvwaita.
ere be bi inu sambi si ume tacibure.
muse kurame ilifi kiceme morin ulebuki, dekdeni henduhengge morin dobori orho be jeterakv oci tarhvrakv, niyalma hetu ulin be baharakv oci bayan ojorakv sehebi.
muse morin de ucuhe orho be ulebuhe manggi meleme geneki, orho tebure kuwangse akv, ai jaka de orho be gamambi?
akv oci taka jodon i gahari de orho be uhufi gama, bi turi muke be benere.
ere boihoji icihiyahangge umesi la li akv, turi ucure moo inu emke akv.
bai, inemene muse teifulehe moo be gajifi turi ucu.
taka nahan de majige teyeme tefi morin ere orho jetere be aliyafi meleme geneki.
muse gemu geneci, ere nahan be tuwaxara niyalma akv ombi.
emke be tutabufi nahan be tuwaxabume, tereci tulgiyen gvwa niyalma morin be kutuleme geneci aide gelembi, uthai emu nivalma inu werirakv okini, ere diyan i duka be fitai dasici, ainaha niyalma dosime mutembi.
i gisun de henduhengge aniyadari haji be seremxe, erindari hvlha be seremSe sehebi, si muni gisun be dahame emke be tutabufi nahan be tuwakiyabu.
muse webe bibufi nahan be tuwakiyabumbi, ilan niyalma sasari yabure de asihata urunakv jobombi sembi.
ere be bodoci muse ilan nofi giyan i geneci acambi.
ere holo umesi hafirahvn morin kutulehengge labdu oci duleme geneci ojorakv, muse juwe mudan obufi kutuleme gamaki.
sini muke tatarangge umesi urehebi, si neneme muke tatame gene, muse juwe nofi amala morin kutuleme genere.
bi muke tatame genenbi, suwe morin gaji.
bi teike ere huju de juwe tatakv muke doolaha morin be mele.
ere morin muke omirengge juken, ere morin muke omirengge sain.
ere muke komso ohobi, jai emu tatakv tatafi doolacina.
tatakv be gaju, bi cendeme muke tatara be taciki, ere tatakv fuhali dalba ici urhurakv, adarame ohode teni muke tatabumbi?
bi simbe tacibure, tatakv futa be wesihun majige tukiyefi, fusinhvn emgeri fahaha de muke ini cisui tebubumbi.
bi seibeni niyalmai muke tatara be tuwaha bicibe tacihakv bihe, enenggi beye cenderejakade teni bahafi ulhihe.

Translation

我們的馬十一匹，共量六斗豆，給十一捆草。這鍘刀不快，這麼多草怎麼切得了，主人你到別處借一口快鍘刀拿來吧。
這樣的話，我去借，這口鍘刀也是我們同族人家的，他原來不肯借，因受不了我再三請求，好不容易才勉強給了，很銳利，你小心些使用不要把人家的刀口崩壞了。
這位伙伴切的草很粗，牲口怎麼吃，細細的切吧！我看這人好像不大會煮豆，你先燒火，鍋子滾了以後再放豆，但再一滾就將切了的草，撒在豆的上面覆蓋著，不要燒火，不要讓它走了氣，這樣的話，自然而然就熟了啊！
客人們你們看，我會不會燒火，我若是不會燒火，不是白白喝風嗎？
你不要多說話，趕緊去做五人份的飯吧！
你要吃什麼樣的飯呢？
給我們五個人做三斤麵的餅吧！
我去買菜餚。
你若去買菜餚，到隔壁家去買豬肉，是今天才殺的新肉。
多少錢一斤？
二十個錢一斤。
這樣的話，主人你替我去買，因買一斤肉不要太肥的，買瘦一點的肉，切大塊一點炒熟了拿來吧！
主人如果來不及做，我們伙伴裡頭派出一人來炒肉吧！
我不會炒肉。
這有十麼難處，把鍋刷洗乾淨，燒火，鍋熱時放進半盞白麻油，油沸後把肉倒進鍋裡，用鐵勺翻炒半熟後再把鹽、醬、水、胡椒、醋、蔥各樣物料撒進去，把鍋蓋覆蓋上去，不讓它出氣，燒一次火以後就熟了啊！
這肉熟了，你嚐嚐看，鹹淡如何？
我嚐得有一點淡，再放些鹽吧！
主人阿哥，我明天五更時分早點啟行，在你府上住宿的價錢及做飯的價錢算一算吧！一個晚上住宿的人所需房錢，做飯的價錢，餵馬的草料，總計多少？
你稱了三斤麵，每斤十個錢，共計三十個錢，切了一斤肉二十個錢，四個人，每人房錢及火錢十個錢，共計四十錢，黑豆六斗，每斗五十個錢，共計三百個錢，草十一捆，每捆十個錢，共計一百一十個，合計該五百個錢。
我們的草豆麵，都是來你家裡買的，你少算一點如何？
好吧好吧，就算四百五十個錢吧！
若是這樣，伙伴們你們三人都出，記著數目，到北京時，再合計總數給吧！
若是那樣，我都給他。
伙伴們你把豆撈出來，在冷水裡泡著，等馬歇息一會兒慢慢的餵，開始餵時，只將豆和水拌著，到五更時將豆都給牠吃，若是這樣時，馬吃的多，且肚子能飽。倘若先給豆時，那馬只揀了豆吃，將草都拋撒了，疲乏時暫勿飲水，等吃一點空草後再飲。各自睡一會兒，輪著起來用心餵馬才好，如果只推在一人身上，必至眈誤。今天是二十二曰，五更時候一定有月光，雞叫時起來便走吧！
主人家點個燈拿來，我們整理睡處。
燈點來了，掛在牆壁上。
像這樣的土炕上面怎麼睡，若有草蓆的話，拿幾塊來吧！
因為我家沒有蘆蓆，所以送來這三塊草蓆，你們將就鋪一個晚上吧！
主人家你把火埋起來，我們明天五更時候清早就走。
是，就這樣吧！客人們歇息，我看看門戶就睡。
來吧！暫且不要走，我有話問你，我上回由北京來時你們這店西邊二十里處，有一座橋塌了，現在修好了沒有？
早已修好了，比以前高二尺，寬三尺，做得很好。
若是這樣我們明天可以放心早早的去啊！
你不要早去，我聽說前頭路不好。
噯喲！以前一點也沒有這樣過，現在怎麼有這樣的歹人出現呢？
你不知到，從去年以來，因天旱，田禾欠收，年歲飢荒，所以歹人出來。
你不用為我們耽心，不要緊，我們只趕幾匹馬去，又並沒有什麼好財貨，那盜賊要把我們怎樣？
不要這樣說，盜賊怎麼知道你們有沒有錢，小心些比較好。
去年六月我們這裡有一個客人在纏帶裡裝著一卷紙，背在腰上，在路旁樹底下蔭涼地方歇息睡著，被一個賊從那裡走過看見了，以為腰上所背的東西是錢物，突生惡念，就揀起一塊大石頭把那人的頭上打了一下，打出腦漿來死了。那賊把那人的腰帶解開來看時，因為只是紙，就從那裡悄悄的躲避走了，官府捉不到打殺沒有名字的罪犯，白白的把無辜的地主在近鄰人疑猜刑訊，別處將那賊捉住送來後，這一件事才弄清楚了。
去年又有一個客人，驢背上馱著兩筐棗子行路時，有一個騎馬的賊帶著弓箭，從後頭追上來，走到酸棗林無人空曠地方，從背後射箭，那人滾落地上後，那賊心想已經死了，便趕著那驢子往前走。那位客人中箭昏迷許久甦醒過來時，恰好碰到捕盜官來巡邏，那位客人清清楚楚的稟告，捕盜官帶著弓兵，往前走到二十里地方捉拏時，那賊射中一兵，從馬上跌下來，向西逃跑。捕盜官跟蹤到村裡，調了一百個壯丁，帶了弓箭器械，在山谷周圍包圍拏獲那賊後回來看那中箭的人，那人左胳膊雖中箭受傷，尚非致命，現在那賊在官牢內監禁著，誰不知道呢？
噯喲！既然這樣，早說路上不好的話，我們並無緊急事情，何故早走，等到天亮時慢慢的去有何耽誤之處，天亮時再走吧！
客人們好好睡吧！
主人家我又忘了一件事，我們這馬不曾飲水，歇息的工夫去飲水，那裡有井？
那房子後面有井。
有沒有打水的柳罐呢？
井很淺，用繩柳罐打水，井旁有飲馬的石槽。
若是這樣，把柳罐繩子都找來吧！
都在井旁。
還有話請問你，那柳罐若不沈水怎麼辦？
你若不會使柳罐下沈時，可在柳罐上面栓一塊石頭。
這個我也知到，你不必教。
我們輪著起來用心餵馬，常言道，馬不吃夜草不肥，人不得橫財不富。
我們把拌草餵馬後去飲水，沒有盛草的筐子，用什麼東西帶草呢？
若是沒有，暫且用葛布衫裹草帶去，我送豆水去。
這主人家做事很不爽快，攪豆棒一根也沒有。
算了，就拿我們的拄杖來攪豆。
暫且在炕上坐著歇息一會兒，等馬吃完這些草去飲水。
如果我們都去時，無人可看顧這炕了。
留一個看顧炕，此外別的人牽馬去時，有什麼好怕的，就是一人也不留，這店裡的門若是關緊時有什麼人能進來。
常言道，年年防飢，時時防賊，你依我的話留一人看顧炕吧！
我們留誰看炕，三人同行時必定勞累年輕人。
算起這個，我們三人理應前往。
這山谷很窄，馬牽的多時過不去，我們分兩次牽去。
你的水打得很熟了，你先去打水，我們兩個在後頭牽馬去。
我去打水，你們帶馬來。
剛才把兩柳罐水倒進這槽裡，飲馬吧！
這匹馬水喝的略足，這匹馬水喝的恰恰好。
這水少了再打一罐倒進去吧！
拿柳罐來，我試學打水，這柳罐一點不往旁邊倒，怎麼樣才能打水呢？
我教你，把柳罐繩子稍微提起來，往下扔一下，水自然被盛起來。
我從前雖曾看過人打水，但不曾學過，今天自已一試才得明白了。

Vocabulary

Notes

Lesson 15 (Reading 3) ---- Contents ---- Lesson 17 (Reading 5)

References

The text for this lesson was taken from: 中华民国满族协会网站 http://www.manchusoc.org/contents/language.htm.